Aktualności

W poprzednich artykułach  krótko przedstawiłam państwu rozwój fizyczny i motoryczny oraz pojęcie motoryki małej i dużej. Czas wiec na to aby zaobserwować rozwój  swojego dziecka opierając się na pewnych prawidłowościach  dotyczących określonego wieku. Przypominam jednak Państwu, iż każde dziecko rozwija się w innym tempie i często ten rozwój bywa przyśpieszony lub nieco opóźniony, musi on jednak mieścić się  danej normie wiekowej. Jeśli opóźnienie jest duże powinno to wzbudzić niepokój rodzica i spowodować dalszą diagnozę rozwoju dziecka.

Rozwój motoryki małej u dzieci w wieku przedszkolnym

Mówiąc o „motoryce” mamy na myśli ogólną sprawność ruchową człowieka i jego zdolność do wykonywania wszelkich działalności związanych z ruchem. Motoryką małą nazywamy sprawność dłoni i palców, motoryką dużą sprawność fizyczną całego ciała. Co Państwu jest już wiadome jeśli czytaliście poprzednie artykuły. By prawidłowo stymulować rozwój ruchowy dziecka należy pamiętać, że zaczyna się on od motoryki dużej (ogólnej sprawności ruchowej), aby później przejść do rozwoju motoryki małej. Dziecko, które nie potrafi przejść po wąskiej kładce, najczęściej nie poradzi sobie z pięknym odwzorowaniem szlaczka. Ręka to wyspecjalizowany narząd ruchowo – chwytno – badawczo – poznawczo – komunikacyjny. Dzieci niechętne do działania w obszarze motoryki małej najczęściej mają za sobą negatywne doświadczenia i dlatego muszą zostać odpowiednio zmotywowane i zachęcone do ćwiczeń „łatwym” sukcesem. Mózg w każdym momencie musi sobie poradzić z mnóstwem informacji, jakie są odbierane przez zmysły. Powstają nowe połączenia między neuronami, które nasz umysł rozpoznaje oraz przetwarza i w ten sposób się uczy. Dlatego tak ważne jest stwarzanie różnych doświadczeń, aby dziecko poznawało siebie i swoje możliwości w działaniu. Motoryka mała odnosi się do czynności związanych z użyciem palców i dłoni. Czynności  z zakresu motoryki małej pobudzane są poprzez naśladowanie, percepcję, motorykę dużą,  a przede wszystkim koordynację wzrokowo – ruchową.

MOTORYKA DUŻA

Dziecko trzyletnie

Cechy charakterystyczne w wyglądzie zewnętrznym :

• ma dość dużą i ciężką głowę
• krótkie w stosunku do tułowia nogi i małą siłę mięśni. Dziecko trzyletnie ma dużą potrzebę ruchu, rzadko siedzi w miejscu- cały czas wykonuje jakieś czynność.

Dziecko trzyletnie potrafią:

• pewnie chodzą i biegają
• potrafią stać przez chwilę na jednej nodze
• wdrapywać się na różne sprzęty i zsuwać się z nich
• przepełzać się pod przeszkodą
• przenosić niezbyt ciężkie przedmioty
• rzucać przedmiotami nie tracąc przy tym równowagi
• potrafi przeskoczyć przeszkodę długości do 30 cm i pokonać przeszkodę wysokości 40 cm
• maszerują, podskakują i biegają przy muzyce
• potrafią zbudować wieże z klocków
• lubią bawić się w piasku
• toczyć wałeczki i kulki z plasteliny czy modeliny

Dziecko czteroletnie

Dziecko czteroletnie mało różni się od trzylatka pod względem motoryki, ale jest w tym wieku bardziej sprawne.

Dziecko czteroletnie jest:

• zwinne
• zręczne
• porusza się pewnie, swobodnie .Dzieci w tym wieku odczuwają też większą potrzebę ruchu, ale też potrafią dłużej skupić uwagę, jak również lepiej reagują na sygnały i polecenia.

Dziecko czteroletnie potrafi:

• dobrze biegać
• potrafi względnie płynnie wykonać skok z rozbiegu
• wchodzić po schodach krokiem naprzemiennym ( natomiast schodzą jeszcze krokiem dostawnym)
• potrafi zeskoczyć z wysokości 20-40 cm (lądują na sztywne, wyprostowane w kolanach nogi)
• pewniej stoi na jednej nodze
• potrafi chwycić nisko podrzucony przez siebie woreczek
• próbuje wycinać nożyczkami
• potrafi sam się ubrać i rozebrać
• sprząta po sobie zabawki

Dziecko pięcioletnie

W tym wieku następuje przyspieszenie procesów rozwojowych. Można zauważyć najszybszy rozwój motoryczny.
 

Wiek pięciolatka nazywany jest złotym okresem rozwoju motoryczności.

Dziecko pięcioletnie potrafi :

• potrafi dość długo (10 sekund) stać na jednej nodze
• potrafi łączyć chód po ławeczce z przekraczaniem przeszkód, przesuwaniem przyboru stopą czy schyleniem się pod trzymaną przez dorosłego laską
• potrafi stać w tzw. staniu równoważnym ( stopa za stopą)
• potrafi rzucać w górę i chwycić woreczek lub piłkę
• potrafi złapać rzuconą do niego piłkę.

W tym wieku obserwuje się zróżnicowanie wynikające z płci.
Chłopców cechuje przewaga w wielu umiejętnościach i sprawnościach nad dziewczynkami. Są lepsi w biegach, skokach, rzutach natomiast dziewczynki lepiej posługują się skakanką, przewyższają chłopców w ćwiczeniach równoważnych i rytmicznych.

Dziecko sześcioletnie
U dzieci sześcioletnich zauważa się nasilenie ruchliwości. Dziecko w tym wieku staje się silniejsze i sprawniejsze.

Dziecko sześcioletnie potrafi:

• maszerować, biegać, podskakiwać
• potrafi płynnie wykonać kombinację ruchów
• potrafi wykonać złożone ćwiczenia na przyrządach jak również ćwiczenia wymagające znacznego poczucia rytmu
• potrafi samodzielnie sprawnie ubrać się i rozebrać
• potrafi  się umyć, czesać, nakryć do stołu
• potrafi sprzątać zabawki

MOTORYKA MAŁA

Dziecko trzyletnie

Dziecko w trzecim roku życia potrafi wykonać już pewne precyzyjne ruchy rąk np. wrzucanie monet do otworów skarbonki, nakładanie krążków na patyczek. Chętnie sięga po kredki, potrafi narysować koło, kreskę pionową i poziomą. Trzylatek posługuje się łyżką, widelcem  i kubkiem.

Trzylatek w zakresie motoryki małej powinien:

• rysować proste linie pionowe i poziome oraz koło
• budować z klocków wieże
• posługiwać się łyżką, widelcem i kubkiem
• wykonywać podstawowe czynności higieniczne (korzystać z toalety, myć i wycierać ręce)
• wkładać różnego kształtu klocki do właściwych otworów

Dziecko czteroletnie

W czwartym roku życia dziecko robi postępy w zakresie pisania i rysowania. Odwzorowuje podstawowe kształty (linie proste pionowe i poziome, koło).  Podejmuje się rysowania po śladzie prostych wzorów (misia, auta, domku). Dzieci czteroletnie swobodnie budują różne konstrukcje z klocków, lepią z plasteliny, zwiększają swoją samodzielność w zakresie samoobsługi (je samodzielnie łyżką i widelcem, samodzielnie korzysta z toalety, rozbiera się  i ubiera z różnych części garderoby, myje i wyciera ręce itp.)

Czterolatek  w zakresie motoryki małej powinien:

• odwzorowywać linie prostą, koło, kwadrat lub prostokąt i krzyżyk
• rysować po prostym śladzie
• usprawnić swoją samoobsługę
• zamalowywać powierzchnię kartki lub jej wyznaczony fragment (bez precyzyjnego trzymania się wyznaczonych krawędzi)

Dziecko pięcio i sześcioletnie

U dzieci pięcio i sześcioletnich doskonalą się umiejętności w zakresie samoobsługi. Samodzielnie już ubierają się i rozbierają, zapinają i rozpinają guziki, niekiedy potrafią również zasznurować buty. Doskonalą również swoje ruchy rąk podczas pisania i rysowania. Pojawiają się rysunki tematyczne.

Pięciolatek i sześciolatek  w zakresie motoryki małej powinien:

• posiadać umiejętność pełnej samoobsługi
• tworzyć rysunki tematyczne

• mieć precyzyjne ruchy dłoni (nawlekać koraliki, zapinać i rozpinać guziki
• zamalowywać płaszczyzny itp.),     

 

Przykłady ćwiczeń usprawniających  motorykę małą u dzieci  w wieku przedszkolnym::

• swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru, flamastrami,
• kredkami świecowymi, pastelami
• nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł,
• wieszanie ubranek dla lalek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami do bielizny
• zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem,
• zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania
• obrysowywanie szablonów
• zbieranie drobnych elementów pieniążki, ziarenka,-  palcami- kciukiem i wskazującym
• cięcie po narysowanych liniach – prostych frędzelki, – falistych serwetki
• wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej skomplikowanych kształtów z papieru kolorowego
• ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu
• wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie palcami po stole,
• zabawa, idzie kominiarz po drabinie, naśladowanie gry na pianinie,
• odtwarzanie rytmu padającego deszczu
• zabawy z plasteliną, modeliną, masą papierową najpierw kuleczek,
• stemplowanie i kolorowanie
• wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki na papier
• rysowanie w liniach wzorów literopodobnych i szlaczków
• strząsanie wody z palców
• zgniatanie kartki papieru jedną ręką w małą kulkę
• zabawy pacynką
• zabawy guziczkami
• wyszywanki dla dzieci
• krążenia palcami, np. jednego palca wokół drugiego nieruchomego.
• ćwiczenia dłoni- wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania, otwierania  zamykania
• ściskanie piłeczek
• zwijanie palcami chusteczek, apaszek
• rysowanie patykiem po ziemi
• faliste ruchy ramion – zabawa w przylot i odlot bocianów
• gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy
• rzucanie woreczków lub piłeczek – kto dalej
• toczenie piłki do dołka
• podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki
• „rysowanie” palcami w powietrzu określonego przedmiot
• układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich, zwierząt, domków itp.
• układanie z patyczków, np. płotów
• ugniatanie plasteliny na „placki” i wypełnianie nimi wskazanych powierzchni,
• ustawianie z klocków wieży, budowanie domów, mostów,

Pozdrawiam Państwa serdecznie i mam nadzieję ,że choć odrobinę poznaliście Państwo wybrane aspekty rozwoju swojej dziecka.

 

                                                                                                           Irmina Pospieszała

 

Motoryka mała i duża

W tym artykule chciałabym wyjaśnić Państwu pojęcie motoryki małej i dużej, ukazać  role jaką odgrywają  umiejętności motoryczne w rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. Ruch jest naturalną, fizjologiczną potrzebą przedszkolaka, jednocześnie warunkuje prawidłowy jego rozwój. Z aktywnością ruchową wiążą się bardziej szczegółowe pojęcia, a mianowicie umiejętności motoryczne. Można je podzielić na dwie grupy: motorykę dużą oraz motorykę małą. Rozwijanie tych umiejętności w znaczący sposób przyczynia się do poprawy całościowego rozwoju dziecka (także w kontekście społecznym), czyli wpływa na lepsze radzenie sobie w grupie przedszkolnej.

Motoryka duża stanowi wszystkie obszerne ruchy, w które jest zaangażowane całe nasze ciało lub jego znaczna część, np. ręce i nogi. Jest to taki rodzaj aktywności ruchowej jak: chodzenie, bieganie, skakanie, czołganie się, jazda na rowerze, czy też pływanie.

Motoryka mała natomiast znajduje swe odniesienie we wszelkich ruchach palców i dłoni, czyli ruchach o znacznie mniejszym zakresie, ale wymagających ogromnego skupienia i koncentracji uwagi. Motoryka mała to takie czynności, jak: rysowanie, malowanie, pisanie, ugniatanie czegoś w dłoni, czy rzeźbienie i wycinanie.

 

Motoryka a wpływ na rozwój dziecka

 • Rozwój społeczny: Interakcje z innymi i relacje międzyludzkie zależą od motoryki. Jeśli dziecko jest na niższym poziomie motorycznego rozwoju od rówieśników, szybko zostanie wykluczone lub zacznie unikać sytuacji,w których aktywność sportowa będzie wymagana.
• Rozwój fizyczny: Tylko przy odpowiedniej dawce ruchu, kości mięśnie i system nerwowy  prawidłowo się rozwijają
• Rozwój poznawczy (kognitywny): Zdolność i efektywność uczenia się są znacznie wyższe, jeśli dziecko dużo się rusza, a jego motoryka rozwija się poprawnie. Także zdolność reakcji poprawia się.
• Rozwój sensoryczny: Rozwój sensoryczny, czyli postrzeganie zmysłami, może prawidłowo rozwijać się jedynie wtedy, gdy dziecko jest aktywne fizycznie. Postrzeganie wizualne poprawia się, jeśli maluch np. biegnąc, musi orientować się w przestrzeni. Bieganie po różnym podłożu wpływa pozytywnie na rozwój wrażeń dotykowych.
• Rozwój emocjonalny i psychiczny: Dzieci, u których obserwuje się prawidłowy rozwój motoryki, są bardziej stabilne emocjonalnie. Mają pozytywny obraz siebie, wierzą we własne możliwości i rzadziej są lękliwe.

• Rozwój mowy: Rozwój mowy jest także związany z motoryką. Jeśli ruchy konieczne do mówienia nie są prawidłowo wykonywane, dziecko nie nauczy się dobrze mówić. Poza tym dzieci, które dużo się ruszają, lepiej się koncentrują i są bardziej chłonne.

Ważne jest, aby dziecko rozwijało umiejętności zarówno w dziedzinie dużej, jak również małej motoryki. Jego osiągnięcia w każdej z tych dziedzin nie muszą być jednakowe. Jednak dobrze jest, aby miało okazję do ćwiczenia zarówno drobnych, precyzyjnych ruchów, jak i tych dużych, zamaszystych. Aby dziecko mogło poprawnie wykonywać złożone ruchy motoryki małej (rysowanie, pisanie), powinno najpierw dobrze opanować proste ruchy z zakresu motoryki dużej (ogólna aktywność ruchowa). Dlatego im więcej form ruchowych dziecko opanuje w okresie przedszkolnym, tym lepiej rozwiniemy jego koordynację ruchową i koncentrację uwagi, co znacznie ułatwi mu wykonywanie wszelkich czynności manualnych, jakie spotkają je w szkole.

Dlaczego umiejętności motoryczne są przydatne w przedszkolu?

• dziecko z większym sukcesem będzie się włączać do różnych gier, sprawniej operować zabawkami;

• sprawne motorycznie dziecko potrzebuje mniej pomocy w rozmaitych czynnościach. Będąc w grupie jest jednym z wielu dzieci, zatem im bardziej jest samodzielne, tym jest mu łatwiej i zyskuje większą pewność co do swoich możliwości (nie musi np. prosić o pomoc przy wyjęciu jakiejś zabawki, gdyż samo sprawnie otwiera pudełko, sięga po coś na półkę itp.);

• zabawa w wieku przedszkolnym jest realizowana jako wyraz różnych aktywności motorycznych. Jeżeli dziecko ma trudność w układaniu klocków, łapaniu piłki czy innych podobnych czynnościach, grupa dzieci może wyłączać go z zabawy (lub samo dziecko nie podejmuje się udziału w zabawie);

• motoryka powiązana jest z rozwojem intelektualnym. Słabo rozwinięte zdolności motoryczne powodują niepewność, niezgrabność czy powolność, a to wpływa na spowolnienie rozwoju umysłowego, blokuje ciekawość dziecka;

• sprawność motoryczna niesie za sobą większą zaradność, uważność i aktywność. Oceniając się w odniesieniu do innych dzieci, cechy te z pewnością dodadzą dziecku pewności i zwiększą szacunek do własnej osoby.

Praktyczne wskazówki, czyli na co zwrócić uwagę, by rozwijać motorykę małą i dużą.

• zadbajcie o stan fizyczny dziecka. Zdrowsze dzieci robią większe postępy w rozwoju motorycznym, w przeciwieństwie do dzieci chorowitych, które będąc osłabione, nie mają możliwości i okazji, aby ćwiczyć i tym samym usprawniać motorykę;

• zwracajcie uwagę na sposób odżywiania. Dieta powinna być zrównoważona. Dziecko otyłe ma zdecydowanie słabsze zdolności motoryczne;

• stwarzajcie okazję do różnorodnych aktywności – spacerujcie, uczcie jeździć na rowerze, pozwalajcie korzystać z placów zabaw, z różnymi sprzętami. Dziecko, spędzające większość czasu w mieszkaniu, wolniej rozwinie zdolności motoryczne;

• nie wyręczajcie dziecka w ubieraniu się (jeśli potrafi już to zrobić);

• zachęcajcie do samodzielnego sięgania po zabawkę, która upadła lub znajduje się na wyższej półce;

• nie nalegajcie na naukę drobnych i precyzyjnych ruchów dopóki dziecko nie opanuje tych podstawowych z zakresu dużej motoryki, np. szanujcie same starania, jeśli nawet rysunki bardziej przypominają bazgroły. To ważny etap, który przygotowuje do dalszego rozwijania umiejętności pisania i rysowania;

 

• nie przyśpieszajcie nauki czynności, na które dziecko jeszcze nie jest gotowe, gdyż wzbudzi to w nim lęk przed dalszymi próbami i spowoduje rezygnację.

• unikajcie karcenia z powodu nieudolności, potknięcia czy upuszczenia czegoś. To może jeszcze bardziej usztywnić ruchy dziecka i nasilić niezręczność;

• będąc w parku czy na placu zabaw, zachęcajcie do tego, aby dziecko skakało na dwóch nogach do przodu i do tyłu, następnie na jednej nodze, a także bawiło się w klasy. Ćwiczenia takie usprawniają koordynację ruchową.

• tańczcie – wspólnie lub zachęcajcie dziecko do takiej aktywności. To rozwinie zdolności przestrzenne i poczucie kontroli nad ciałem.

• bawcie się piłką – łapcie, odbijajcie zamiennie raz jedną raz drugą ręką, wrzucajcie do zaimprowizowanego kosza. Korzystnie wpłynie to na kontrolę i koordynację ruchów.

Życzę Państwu miłej zabawy z własnymi dziećmi. Tak spożytkowana energia sprawi przyjemność nie tylko dzieciom, ale i również Wam drodzy rodzice w myśl maksymy ,  że ruch to zdrowie.  Zadbajcie również o prawidłowe odżywianie  i prawidłowe nawyki żywieniowe całej rodziny. Pamiętajmy to my dorośli jesteśmy przykładem dla dzieci. Następny artykuł przedstawi Państwu te umiejętności , które będą związane z rozwojem motoryki małej i dużej w różnym wieku.

 

                                                                                                             Irmina Pospieszała

ROZWÓJ FIZYCZNY I MOTORYCZNY

O rozwoju człowieka można mówić rozróżniając różne jego sfery. Wszystkie one są bardzo ważne i wszystkie odgrywają bardzo istotną role w naszym życiu. Wiek przedszkolny to okres szeroko pojętego rozwoju dziecka i to pod każdym względem. Możemy ten rozwój podzielić na rozwój somatyczny i motoryczny, uczuciowy, intelektualny, społeczny. Wiek w którym są państwa dzieci zwany wiekiem przedszkolnym cechuje ogromny rozwój w każdym z tych aspektów. Jednak ze względu na specyfikę wieku przedszkolnego chciałabym przybliżyć państwu wiadomości związane z rozwojem ruchowym dziecka, na który składa się rozwój somatyczny (fizyczny) i motoryczny.

Rozwój fizyczny

Wiek przedszkolny, czyli okres średniego dzieciństwa, trwa od 3 do 6 roku życia. Następuje wówczas znaczny rozwój motoryczny i sensoryczny umożliwiający poruszanie się dziecku w najbliższym otoczeniu i docieranie do interesujących obiektów. Dzieci przedszkolne charakteryzuje silna potrzeba ruchu, tzw. głód ruchu, stanowiący podstawę ich ogromnej ruchliwości. Odznacza się też znacznymi postępami w zakresie czynności samoobsługowych – mycia rąk, samodzielnego korzystania z toalety, ubierania się i spożywania posiłków. Doskonali się motoryka duża i mała oraz zmieniają się proporcje sylwetki dziecka. Dziecko, wkraczając w wiek przedszkolny, ma wszystkie zęby mleczne, swobodnie porusza się, chodząc i biegając, jest dość samodzielne w zakresie samoobsługi. Zmiany w zakresie wzrostu i wagi nie są już tak intensywne jak w poprzednim okresie – w wieku poniemowlęcym (2.-3. rok życia). Średnio sześcioletnie dziewczynki mierzą około 116 cm, a chłopcy blisko 118 cm. Masa ciała sześcioletniego chłopca to około 22 kg, a dziewczynki prawie 21 kg. Sylwetka dziecka w wieku przedszkolnym wyraźnie ulega zmianie. Następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybszego rośnięcia kończyn, a około 5. roku życia nieznacznie powiększa się część mózgowa czaszki, natomiast rozrasta się część twarzowa (twarzoczaszka). Modyfikacjom rozwojowym ulega także układ neuronalny dziecka. W układzie nerwowym obserwuje się cztery rodzaje zmian:

• postępująca mielinizacja włókien nerwowych, szczególnie w płatach czołowych;
• wzrost liczby synaps,
• tworzenie się nowych połączeń między neuronami
• wzrost produkcji chemicznych neuroprzekaźników, które przewodzą impulsy z jednego neuronu do drugiego.

 

Koordynująca rola płatów czołowych sprawia, że dzieci w średnim dzieciństwie stają się zdolne do kierowania swoją uwagą, tworzenia planów, do refleksji nad własnym zachowaniem i rozwiązywania problemów logiczno-matematycznych.

Rozwój motoryczny

W wieku przedszkolnym obserwuje się wzrost sprawności motorycznej. Szczególnie dynamiczny rozwój motoryczny zaznacza się około 5. roku życia, zwanego złotym okresem w rozwoju ruchowym dziecka. Dzieci przedszkolne cechuje znaczna ruchliwość, czyli głód ruchu. Opanowane już ruchy i czynności ulegają wyraźnemu doskonaleniu, pojawiają się nowe umiejętności. Proste ruchy łączone są w kombinacje ruchowe, jak bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki, chwyt i rzut piłką. Dziecko przedszkolne swobodnie chodzi i biega, co zbliża jego sposób poruszania się do sposobu poruszania się człowieka dorosłego. Dzieci zwykle opanowują kilka czynności ruchowych jednocześnie. Uczą się jeździć na łyżwach, rolkach, rowerze, pływać, tańczyć, wspinać na drzewa. Maluchy nie potrafią się skupić długo na jednej czynności, toteż często zmieniają rodzaj zajęcia ruchowego. W wykonywanych czynnościach ujawnia się właściwy rytm, harmonia i płynność ruchowa. Zaznacza się fazowa struktura ruchów. Nadal jednak czynnościom dziecka brak dokładności, elastyczności i przewidywania. Doskonalenia wymaga też koordynacja ruchowa. Rozwija się wyraźnie zwinność manualna, dziecko ćwiczy rękę poprzez rysowanie, lepienie z plasteliny, nawlekanie koralików na sznureczek, rzucanie i chwytanie piłki, wycinanie papieru nożyczkami itp. Siła i wytrzymałość ruchów pozostają raczej na niskim poziomie, co powoduje, że dzieci nie potrafią dostosować się do czynności dorosłego, szczególnie tych długotrwałych. Ważną rolę w uczeniu się ruchów odgrywają wzorce z otoczenia dziecka. Kulturowe uwarunkowania wzmacniają także zaznaczające się w tym okresie zróżnicowanie ruchów związane z płcią (dymorfizm płciowy). Chłopcy zazwyczaj uzyskują lepsze wyniki niż dziewczynki w czynnościach, które wymagają większej energii i siły (skakanie w dal, bieganie, kopanie, rzucanie piłką). Dziewczynki zaś przewyższają chłopców w sprawnościach motorycznych, które wymagają równowagi, rytmiczności i precyzji (skakanie na skakance, rysowanie, pisanie). Rozwój małej motoryki w wieku przedszkolnym dotyczy dwóch głównych sfer funkcjonowania dziecka – samoobsługi oraz rysowania i pisania (zdolności grafomotoryczne). Dzieci stają się coraz bardziej samodzielne w ubieraniu (w 4.-5. roku życia rozbierają się i ubierają bez pomocy, mogą pojawić się kłopoty z zapinaniem guzików i sznurowaniem butów), załatwianiu potrzeb fizjologicznych (3. rok życia) oraz jedzeniu (4.-6. rok życia, przy czym starsze posługują się sztućcami). Dzieci w wieku 3 lat rysują rozpoznawalne kształty, a starsze stosują schematy przedmiotów i człowieka oraz potrafią skomponować rysunek przedstawiający wiele obiektów. Przedszkolaki są bardzo ruchliwe, biegają szybko po schodach, stawiając nogi naprzemiennie, doskonalą zmysł równowagi statycznej i dynamicznej, skaczą na jednej nodze, wspinają się na drabinki. W tym czasie szybko wyrastają z ubranek.

Okres przedszkolny przebiega pod sztandarem ruchu i aktywności, dlatego nie warto hamować malucha podczas biegania i redukować jego „zapędów do odkrywania uroków świata”. Dzięki aktywności fizycznej dziecko ma okazję do doskonalenia się w zakresie małej i dużej motoryki, a także nabiera większej świadomości własnego ciała.

Przedstawiłam Państwu w bardzo wielkim skrócie cechy rozwoju fizycznego i motorycznego i znaczenie dla prawidłowego rozwijania się dziecka. W następnym naszym spotkaniu zapoznam Państwa z  rozwojem motoryki małej w różnym wieku dziecka.  

                                                                                                                              Irmina Pospieszała

Inteligencja emocjonalna czyli uczucia i emocje.

To nasze drugie spotkanie z uczuciami i emocjami. Tym razem zajmę się Wami drodzy Rodzice, a dokładniej tym  jaki macie państwo wpływ na emocje i uczucia waszych dzieci. Jakie czynniki na nie wpływają i jak można pomóc dzieciom w rozwoju prawidłowych relacji międzyludzkich.

Jakie  wsparcie potrzebne jest dziecku ze strony rodziny i co robić aby uczucia i emocje kształtowały się w   prawidłowo?

Rodzina jest pierwszym środowiskiem, w którym już od chwili narodzin dziecko przeżywa emocje. Jest to otoczenie najbardziej dla niego przyjazne, w którym obdarzone jest bezwarunkową miłością, życzliwością i wyrozumiałością, dzięki którym kształtuje się właściwy rozwój emocjonalny dziecka. Zachowania rodziców są pierwszymi wzorcami, które będą przykładem na całe życie. Zaspokojenie podstawowych potrzeb: bezpieczeństwa, miłości i akceptacji, stanowi podstawę prawidłowego procesu kształtowania więzi emocjonalnych. Wspólna rozmowa wszystkich członków rodziny, zwłaszcza dotycząca emocji, stymuluje tworzenie trwałych więzi oraz kształtuje odporność emocjonalną, tak bardzo potrzebną do radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Warto, aby rodzice nie szczędzili czasu własnym dzieciom, aby możliwie najczęściej byli „blisko” swojego dziecka, służyli mu wsparciem, dobrym słowem, miłym gestem, uśmiechem. Optymalny klimat domu rodzinnego w procesie rozwoju emocjonalnego warunkuje dobre funkcjonowanie dziecka w przedszkolu. W ramach współpracy przedszkola z rodzicami, warto uświadamiać istotną prawidłowość, iż wyłącznie zdolności umysłowe nie gwarantują sukcesów w szkole. Decydują o tym zdolności emocjonalne, które w domu rodzinnym mogą być kształtowane przez:

• określanie granic „co wolno – czego nie wolno”,
• okazywanie konsekwencji i stanowczości wobec dziecka,
• wzmacnianie pozytywnego zachowania dziecka i jego  mocnych stron,
• tworzenie warunków do samodzielnego funkcjonowania dziecka w zakresie jego możliwości,
• stymulowanie aktywności poznawczej,
• uczenie porządku i dobrych manier.

Przedstawiony obraz rodziny to obraz wymarzony, taki, jaki jest potrzebny do kształtowania sfery emocjonalnej dziecka. Jednak współczesna rzeczywistość stwarza wiele barier, na które w wielu przypadkach rodzice nie mają wpływu. Są to:

• zmiany ekonomiczne: praca obojga rodziców i związany z tym brak czasu dla dziecka;
• technologiczne: często nieograniczony dostęp dzieci do telewizji, komputera, Internetu;
• obyczajowe: rozpad rodzin, wychowywanie dzieci przez jednego rodzica lub przez wynajmowanych opiekunów.

To nie zwalnia jednak rodziców z  zadbania o prawidłowe relacje z dzieckiem i pracę nad rozwijaniem właściwych wartości uczuciowych i emocjonalnych. Tak macie państwo rację to jest bardzo trudne, ale to Wy rodzice jesteście dorośli a nie wasze dzieci. I to Państwo są dla własnego dziecka wzorcem i punktem odniesienia do własnej postawy rodzicielskiej dziecka w przyszłości. To Wy jesteście odpowiedzialni za otaczanie dziecka miłością i zrozumieniem, ale również to państwo przez właściwe wzorce moralne kształtujecie jego postawę  i model rodziny  w ich dorosłym życiu. 

Część dzieci siedzi w domach przed telewizorami, albo gra w gry komputerowe, ma ograniczony kontakt z rodzicami, brakuje im rozmów i zabaw z nimi. W pośpiechu rodzicom brakuje cierpliwości, ale także wiedzy i umiejętności, aby prawidłowo wspierać dziecko w rozwoju. Zdarza się, że opiekę nad dzieckiem przejmują osoby wynajmowane i pomimo zapewnienia dziecku bezpieczeństwa i miłości mogą mieć podobne trudności. Dzieci nie mogą nauczyć się w pełni rozpoznawania i kontrolowania emocji własnych. Jak też  innych umiejętności zachowań społecznych, zdolności empatii czy współdziałania  i  współpracy wyłącznie w środowisku rodzinnym. Po to, aby cały proces socjalizacyjny, w tym również emocje i uczucia były właściwie przez dziecko postrzegane potrzebne, a nawet konieczne jest przebywanie w grupach rówieśniczych. W przypadku państwa dzieci jest to przedszkole, a następnym etapem będzie szkoła podstawowa , średnia, i dorosłe życie.  W nim kontakt ze współpracownikami, umiejętność bycia odpowiedzialnym za własną rodzinę i postawę rodzicielską. Wartości moralne i etyczne takie, które dadzą szczęście nie tylko jednostce,  czyli sobie samemu, ale również otoczeniu w którym przebywamy. To uczucia i emocje pozwalają dostrzegać piękno i dobro. To one stanowią o naszej inteligencji emocjonalnej.

Jak  wspierać rozwój emocjonalny i dlaczego jest to ważne?

W okresie przedszkolnym wszystkie emocje dziecka są ważne, ponieważ każda z nich uczy je czegoś nowego. Emocje pozytywne motywują go do działania, a negatywne stanowią coś w rodzaju mechanizmu obronnego. Rozwój emocjonalny dziecka zakłada bowiem naukę rozróżniania i selekcji emocji. Dziecko musi wiedzieć, jakie zachowania emocjonalne są dobre, a jakie złe. W tym celu niezwykle ważna jest pomoc rodziców, którzy mogą pomóc dziecku rozróżnić pozytywne i negatywne emocje oraz pomagać w przechodzeniu trudniejszych stanów. Istotne jest zapewnianie dziecka, że zawsze może ono liczyć na pomoc i opiekę rodziców. Dzięki temu zaspokojona zostaje potrzeba bezpieczeństwa dziecka. Każdy rodzic powinien pamiętać o tym, że należy rozwijać nie tylko zdolności intelektualne swojego dziecka, ale także jego inteligencję emocjonalną, uczucia i emocje. Jest to niezwykle ważne, ponieważ doświadczenia uczuciowe i emocjonalne, jakie zdobywa ono w tym okresie, będą rzutowały na całe jego późniejsze życie. Uczucia dziecka w wieku przedszkolnym mogą pomóc kształtować następujące zabawy:

• paluszkowe bajki - jest to zabawa przeznaczona dla dzieci od lat 5; jeden z rodziców rysuje na wewnętrznej stronie starej rękawiczki buzie z różnymi emocjami, zadaniem dziecka jest odgadywanie emocji i opowiadanie o nich, snucie hipotetycznych sytuacji, w których ludzie przejawiają takie emocje;

• jak myślisz, dlaczego? - celem tej gry jest wykształcenie zdolności empatii i wczuwanie się w psychikę innych osób; zadaniem rodzica jest zainscenizowanie konkretnej sytuacji, np. "Marta płacze i ma bardzo smutną minę", a dziecka opowiedzenie, co mogło być przyczyną tego stanu, jak można pomóc takiej osobie;
• jak się czuje? - zabawa ta jest podobna do poprzedniej, ponieważ jej celem jest także kształcenie umiejętności wcielania się w stany emocjonalne innych osób; zadaniem rodzica jest zadawanie pytań o charakterze: "jak czuje się dziecko, któremu dokuczają rówieśnicy?", "jak czuje się dziecko, którego mama jest chora?", "jak czuje się inne dziecko, gdy coś mu się nie uda?".

Zabawy te mają na celu pobudzenie kreatywności empatycznej dziecka. Dzięki nim rozwija się także inteligencja emocjonalna. W trakcie takich gier rodzic może na bieżąco wskazywać, że dane zachowanie jest poprawne lub nie i jakie są lepsze możliwości rozwiązania takiej sytuacji. Życzę państwu miłej zabawy. I zachęcam do refleksji nad własnymi emocjami i zachowaniem. Pamiętajmy, by uświadamiać dzieciom , że wszyscy mamy prawo do  uczuć i emocji, dotyczy to również dorosłych. Oni także popełniają błędy i cały czas podobnie jak dzieci zdobywają umiejętności panowania nad własnymi emocjami. Mają prawo do   niezadowolenia, złości i do słabszego dnia, ale wszyscy wspólnie musimy uczyć się rozmowy o tym i dążyć do wzajemnego wspierania i pomagania sobie w trudnych momentach.

                                                                                                                 Irmina Pospieszała